Over rozen

Jamain, CC BY-SA 3.0 , via Wikimedia Commons
Rosa 'Guirlande d'amour'

De roos is omgeven met romantiek en symboliek en de reputatie moeilijk te zijn in de tuin. De één is er gek op, de ander verafschuwt ze, die vormeloze stekelige struiken. Ik zat lang in het laatste kamp, maar ben toch langzaam maar zeker ‘om’ gegaan. Van een rosarium word ik nog steeds niet blij, maar rozen tussen vaste planten zijn prachtige blikvangers. Net zoals een klimroos tegen een muur of gedrapeerd over een pergola. Wat me definitief over de streep heeft getrokken, is dat veel enkele en niet al te gevulde rozen heel goede bijenplanten zijn.

Geschiedenis
Van nature komen rozen voor in de gematigde en subtropische gebieden van het noordelijk halfrond. Ze zijn al heel oud. In North Carolina is een fossiel van een roos gevonden van 40 miljoen jaar geleden. De oude Perzen, Grieken en Romeinen kweekten heel veel rozen, vooral om rozenolie te kunnen maken van de bloemblaadjes. Na de val van het Romeinse Rijk raakte de roos wat in vergetelheid, vooral omdat hij verbonden werd met de heidense Romeinen. In de loop van de Middeleeuwen werd de roos weer herontdekt. Sinds 1800, toen het handelsverkeer met China op gang kwam en de langer doorbloeiende Chinese rozensoorten naar Europa kwamen, is er ontzettend veel gekruist en veredeld met rozen, een proces dat nooit meer op is gehouden. Dat is natuurlijk een enorme luxe, maar ook een probleem, want hoe kies je een roos uit voor in de tuin? Zoveel kleuren en bloemvormen, verschillende geuren, groot, klein, wel of geen bottels…

De reputatie dat rozen moeilijk zijn is wel een beetje terecht. Ze stellen de nodige eisen aan standplaats en verzorging, maar het scheelt enorm als je goede sterke soorten uitkiest. Dit artikeltje is te kort om in te kunnen gaan op alle verschillende rozengroepen, maar ik wil graag een paar sterke rozen bespreken. De meeste hebben een sterke geur en zijn aantrekkelijk voor insekten.

Klimrozen
Guirlande d’Amour is een witte roos met halfgevulde kleine bloemetjes die geschikt is voor over een pergola. Gertrude Jekyll is niet zo in trek bij insekten vanwege de sterk gevulde bloemvorm, maar ruikt heerlijk. Darlow’s Enigma heeft witte enkele bloemetjes die heerlijk geuren en waar bijen dol op zijn. Hij krijgt mooie botteltjes en kan een beetje schaduw hebben. Paul’s Lemon Pillar is roomwit tot zachtgeel. En ja, ik noem hem toch, een oranje roos, omdat ie zo mooi en sterk is: Westerland. Doet het ook in halfschaduw. En tot slot een rode met enkele bloemetjes met een wit hart. Himmelsstürmer wordt omschreven als onverwoestbaar en ook geschikt voor schaduw, arme grond en minder goede standplaatsen.

Rozen voor in de border
Pretty Snow heeft enkele witte bloemetjes met mooie meeldraden. De gele gevulde bloemetjes van Golden Border verkleuren naar wit. Nauwelijks geur maar waardevol omdat hij vrij veel schaduw verdraagt. Amber Queen is warm oranje met mooi bronskleurig blad. Grote gevulde roze bloemen vinden we bij Audrey Wilcox. Deze roos heeft een keer een prijs gewonnen voor de beste geur. Pink en White Valeda zijn 50 cm hoge cultivars van de bekende bottelrozen uit de gemeenteplantsoenen. En dat bedoel ik niet negatief: ze bloeien lang, ruiken heerlijk, zijn fijn voor bijen, krijgen mooie bottels en ze doen het ook op minder gunstige plekken nog goed.

Verzorging
Rozen houden van goede grond, veel zon en een luchtige standplaats. Geef ze twee keer per jaar een speciale rozenmest, de eerste keer in maart en nog een keer in juni. De rozen in de border moeten in het voorjaar gesnoeid worden, maar dat is niet zo moeilijk als het lijkt. Knip ze af tot op 15-30 cm boven de grond, liefst boven een naar buiten wijzende knop.

Het is het mooist als de rozen opgaan tussen de vaste planten en kleine heesters. Klassiek is natuurlijk de combinatie van klimrozen met Clematis en van rozen met lavendel. De kruidige geur van lavendel zou luizen op de vlucht doen slaan. Andere geschikte heesters zijn Perovskia, Caryopteris, Berberis atropurpurea ‘Nana’ en Potentilla fruticosa. Vaste planten die goed combineren met rozen zijn bijvoorbeeld Nepeta, Alchemilla, Geranium, Salvia, Knautia, Gypsophyla en Astrantia.
Het is belangrijk ervoor te zorgen dat de rozen een beetje vrij en luchtig blijven staan.

Tot eind maart is het mogelijk om bij rozenkwekerijen rozen te bestellen met kale wortels. De Zeeuwse Rozentuin in Kats geeft eerlijke informatie over de sterkte van hun rozen. De Bierkreek, ook uit Zeeland, kweekt uitsluitend biologische rozen.