Vorig jaar om deze tijd schreef ik over mistletoe. Een andere groenblijvende plant die tegenwoordig rond kerst vaak in huis wordt gehaald, is de kerstroos, Helleborus niger. In de tuin bloeit hij meestal niet voor februari, maar als de planten begin december worden uitgegraven en binnen opgepot, kunnen ze inderdaad met kerstmis in bloei staan.
De kerstroos kent, evenals de mistletoe, een lange geschiedenis. Zaden ervan zijn teruggevonden in prehistorische opgravingen. In de middeleeuwen werd de plant gebruikt voor allerlei medicinale doeleinden, wat niet altijd zonder risico was voor de patiënten: alle Helleborus soorten zijn zeer giftig. Voor de tuin is de kerstroos niet de beste keus. Om onverklaarbare redenen komt hij vaak niet in bloei, of kwijnt zelfs langzaam weg.
Helleborus orientalis
Betrouwbaarder is Helleborus orientalis. Deze plant wordt hoger, ongeveer 50 centimeter, en bloeit van februari tot april. De grote kelkvormige bloemen hebben altijd vijf bloemblaadjes. Tussen de bloembladen en de prachtige lichtgele meeldraden zit een krans van kleine bekertjes, de nectariën. Hierin zit nectar, waar vroege hommels gek op zijn. De bloemen kunnen allerlei kleuren hebben van wit, roze, donkerrood tot bijna zwart. Sommige hebben spikkels. De bloemen hangen een beetje, dus om ze echt goed te kunnen zien, moet je ze voorzichtig optillen. Ik knip er vaak een paar af en laat ze drijven in een schaal met water. De Orientalissoorten kruisen heel makkelijk met elkaar, en zaaien zich goed uit. Als je een paar verschillende kleuren in de tuin hebt staan, kun je allerlei nakomelingen verwachten. Het zijn koukiemers, dus de zaailingen verschijnen pas na de volgende winter. Wel even geduld hebben, want ze bloeien pas na drie jaar. Voordat de planten gaan bloeien is het goed om het oude blad af te knippen. Zo wordt verspreiding van schimmels, die zich op het blad kunnen bevinden, tegengegaan en de bloemen komen veel beter tot hun recht. Helleborus orientalis heeft goede kalkhoudende grond nodig en een plekje in de halfschaduw. Mooi onder bomen en struiken en langs hagen. Het is zaak wel goed na te denken over de standplaats, want aan verplanten heeft hij een hekel. Als hij het naar zijn zin heeft zal hij uitgroeien tot een prachtige grote pol.
H. argutifolius
Een andere mooie Helleborus is H. argutifolius. Deze wordt ongeveer 80 centimeter hoog en heeft groot grijsgroen gekarteld blad. De appelgroene bloemknoppen zijn al zichtbaar voor de winter, om pas in februari echt te gaan bloeien. De fris lichtgroene bloemen fleuren dan de hele tuin op. Als de nieuwe scheuten te voorschijn komen moeten de oude stengels worden afgeknipt. In de zomer vormt hij dan een mooi groen rustpunt in de border. Deze Helleborus is minder veeleisend wat de grond betreft en staat graag een beetje meer in de zon. Na een aantal jaren kan hij soms zomaar verdwijnen, maar hij zal dan inmiddels voor nakomelingen gezorgd hebben. Een andere groenbloeier is H. foetidus, stinkend nieskruid, vroeger inheems in ons land. Een plant van ongeveer 50 centimeter hoog met mooi fijn verdeeld blad en hangende groene klokjes met een roodbruin randje. Ook deze plant is soms wat wispelturig, maar kwijtraken zult u hem niet. Met een paar Helleborussen in de tuin is er ook in de winter nog iets om naar uit te kijken. De beste tijd om ze te kopen is februari, als ze in bloei staan. Dan kunt u de mooiste kleurtjes uitkiezen, want de diversiteit is enorm. Sommige kwekers organiseren rond die tijd speciale Helleborusweekenden.