Eigen plant eerst!

Knautia arvensis

Als we kijken naar de herkomst van onze planten is de tuin een voorbeeld van een zeer geslaagde multiculturele samenleving. Flox uit Noord-Amerika, herfstanemoon uit Japan, vlinderstruik uit China, ijzerhard uit Zuid-Amerika, het staat allemaal gebroederlijk naast planten van Europese oorsprong. Als klimaat en grondsoort niet te veel verschillen voelen deze exoten zich hier prima thuis. Vele zijn ook aantrekkelijk voor bijen, hommels en vlinders.

Biodiversiteit
Toch wil ik hier graag een pleidooi houden voor het gebruik van meer inheemse planten in de tuin. Voor de biodiversiteit zijn wilde inheemse planten veel belangrijker dan de exotische. De planten uit onze eigen omgeving zijn duizenden jaren lang samen geëvolueerd met de insecten die hier leven en zij zijn helemaal op elkaar ingespeeld. Sommige wilde bijen zijn zelfs afhankelijk van één bepaalde plant die bloeit op precies het moment dat de bij het stuifmeel nodig heeft om haar larven te voeden. Zo vliegt de knautiabij alleen op beemdkroon, Knautia arvensis, de klokjesbij alleen op Campanula’s. Op hun beurt zijn inheemse planten afhankelijk van bepaalde bijen en andere insecten voor de bestuiving en zaadvorming. Naast de drachtplanten, de planten die nectar en stuifmeel leveren, zijn waardplanten van levensbelang. Dit zijn de planten waarop insecten hun eieren leggen en die vervolgens worden gegeten door de larven en rupsen. Bekend voorbeeld is de brandnetel waarop verschillende vlinders hun eitjes leggen. Zo heeft elk diertje zijn eigen specifieke waardplant waar het afhankelijk van is. Op inheemse planten zijn dan ook veel meer insecten te vinden dan op uitheemse, en zij vormen allemaal weer voedsel voor andere insecten, kikkers, padden en vogels.

In het boerenland zijn niet alleen de wilde bloemen praktisch verdwenen, maar ook de insecten en vogels die van hen afhankelijk zijn. Het is aan ons, tuinbezitters, om te proberen de biodiversiteit weer wat te verhogen met inheemse planten.

Inheemse planten voor de tuin
Veel wilde planten zijn wat te onkruidachtig voor in een siertuin, of gedragen zich te onbeheerst doordat ze woekeren of zich heel erg uitzaaien, maar er zijn genoeg goede tuinplanten bij. De al eerdergenoemde beemdkroon bloeit langdurig met speldenkussenachtige lila bloemetjes in een luchtige wolk. Hij kan zich licht uitzaaien, maar dat is zelden hinderlijk. Behalve de knautiabij trekt hij ook tal van andere soorten bijen aan. Stachys officinalis, betonie, heeft mooi gekarteld blad en bloeit met paarsroze aren. Het muskuskaasjeskruid, Malva moschata, is een zeer opvallende rijkbloeiende verschijning met meestal roze, soms witte bloemen. Hij trekt veel bijen, hommels en vlinders aan voor de nectar en is een waardplant voor de distelvlinder. Laat de uitgebloeide bloemstengels staan, want de zaden worden gegeten door putters en groenlingen. Grote centaurie, Centaurea scabiosa, lijkt op een korenbloem maar hij bloeit paars. Een lang bloeiende plant die vooral veel vlinders aantrekt. Veronica longifolia, lange ereprijs, bloeit in de zomer met lange blauwe bloemaren. Ook prachtig, met paarse bloemaren, is Salvia pratensis. De gewone margriet is een kortlevende plant die zich bescheiden uitzaait en een beetje door de border zal gaan wandelen. Door de toegankelijke vorm van de bloem kunnen heel veel insecten er nectar en stuifmeel op verzamelen. Wilde marjolein, Origanum vulgare, is een van de beste drachtplanten. De nectar heeft een hoog suikergehalte wat heel veel diertjes aantrekt. Hij kan zich erg uitzaaien, dus in dit geval is het wel goed om de uitgebloeide bloemen af te knippen. Voor de al vroeg in het jaar ontwakende hommels zijn wilde akelei en longkruid belangrijk. Deze twee staan het liefst in lichte schaduw, net zoals het ruig klokje: die mag zeker niet ontbreken om de verschillende soorten klokjesbijen te helpen. Bovendien is het een waardplant voor verschillende soorten nachtvlinders.

Aan het einde van de zomer zijn de meeste wilde planten uitgebloeid en kunnen uitheemse planten nog voor wat extra bloei en nectar zorgen.
Inheemse planten en zaden zijn tegenwoordig redelijk makkelijk te vinden, maar zorg er wel voor dat ze biologisch gekweekt zijn want anders schieten we ons doel voorbij….