Omhoog tuinieren

Als je van planten houdt en maar een kleine tuin hebt, is het frustrerend dat je er maar zo weinig kwijt kunt. Wanneer je kiest voor die ene mooie roos, heb je geen plaats meer voor dat leuke winterbloeiende heestertje. Worden het klokjes of toch liever die ouderwetse phloxen omdat ze zo lekker ruiken? Voortdurend moeten keuzes worden gemaakt. Wil je meer planten kwijt in de tuin: ga dan eens de hoogte in.

Klimplanten vragen maar een heel klein stukje grond, maar kunnen hele muren en schuttingen begroeien. Elke kale muur is eigenlijk een gemiste kans. Ze zijn ook ideaal om door struiken en in bomen te laten groeien. Een saaie sering kan een tweede keer in bloei komen als er bijvoorbeeld een later bloeiende clematis doorheen groeit. Om hoogte in de borders te krijgen, kun je in plaats van veel ruimte innemende heesters, ook een staander met een klimplant laten begroeien. Ook pergola’s, colonnades en rozenbogen kunnen tal van klimplanten herbergen. Onder de algemene term ‘klimplanten’ vallen veel planten die weliswaar allemaal de hoogte in gaan, maar die dat op heel verschillende manieren doen. Het is belangrijk hier rekening mee te houden bij de aanplant. Er is een onderscheid te maken tussen klim-, slinger- en leiplanten.

Klimplanten kunnen op heel verschillende manieren klimmen. Clematis bijvoorbeeld maakt gebruik van bladstelen die zich ergens omheen draaien. Andere hebben ranken, een soort lange draden, om zich mee vast te houden, zoals de passiebloem. Klimop klimt zonder steun omhoog met behulp van hechtwortels, terwijl de klimhortensia dat doet met kleverige hechtschijfjes.
Slingerplanten, zoals blauwe regen en kamperfoelie, draaien zichzelf om een verticaal steunpunt heen. Door diktegroei wordt de hechting in de loop van de tijd steeds sterker. Deze planten kunnen regenpijpen vermorzelen en sterke insnoeringen veroorzaken als ze in bomen groeien. Leiplanten zijn eigenlijk heesters of bomen die langs een muur geleid worden en door snoei in vorm worden gebracht. Dit wordt vaak met fruitbomen gedaan, maar ook tal van andere houtige gewassen zijn hier geschikt voor, zoals de overbekende vuurdoorn. Ook klimrozen (in de natuur klimmen ze omhoog met behulp van hun stekels) kunnen het beste als leiplanten worden beschouwd. Al deze planten moeten worden aangebonden.

Bouwstaalmatten zijn ideaal als klimsteun. Als er ongeveer 5 cm ruimte blijft tussen gaas en muur of schutting, kunnen klim- en slingerplanten zichzelf gemakkelijk omhoog werken en leiplanten kunnen goed aangebonden worden. Trellis kan ook, maar dat is een stuk duurder. Als klimplanten tegen een muur worden geplant, is het belangrijk om het plantgat te vullen met goede grond. Uiteraard geldt ook voor klimplanten dat de ene soort van schaduw houdt en de andere juist van zon. Bovendien moet er gelet worden op de beschikbare ruimte: sommige klimmers hebben erg veel ruimte nodig, andere worden niet hoger dan een paar meter. Favorieten onder de klimmers zijn toch wel de rozen en clematissen. Deze twee kunnen heel goed samen groeien. Heel mooi is bijvoorbeeld de combinatie van de oersterke, zachtroze klimroos ‘New Dawn‘ met de blauwe clematis ‘Perle d’Azur‘. De kleinbloemige clematissen zijn meestal het sterkst, zoals de vroegbloeiende Clematis alpina en macropetala en de viticella-soorten, die meestal wat later in de zomer bloeien. Heel mooi is ook de gele, laatbloeiende orientalis, die na de bloei prachtige zilverige zaadpluizen krijgt. Een kamperfoelie mag eigenlijk ook niet ontbreken, om de heerlijke geur. Een paar minder bekende slingerplanten die zeer de moeite waard zijn, zijn Aristolochia durior, Duitse pijp, en Akebia quinata. De Duitse pijp heeft onopvallende bloemen, maar prachtig groot hartvormig blad, dat een mooi groen rustpunt vormt. Akebia heeft veel kleiner vijftallig blad, dat er in zachte winters lang aanblijft, en geurende donkerrode bloemen in trosjes die tegelijk met het nieuwe blad verschijnen. Dit is echt een plant voor wat moeilijke plekjes, hij doet het bijna overal. Er zijn ook tal van eenjarige klimmers om zelf te zaaien, zoals Lathyrus (siererwt) en Ipomoea, de dagbloem. Leuk om mee te experimenteren.